Op Weg naar de Toekomst: Hoe het Nieuwe Federale Regeerakkoord de Mobiliteit van Morgen Vormgeeft

De Belgische mobiliteit staat op een kruispunt. Met het nieuwe federale regeerakkoord worden belangrijke beslissingen genomen die een impact hebben op bedrijven, overheden en burgers. Duurzame mobiliteit, fiscale hervormingen en innovatieve technologieën staan centraal in deze beleidsmaatregelen. Maar hoe kunnen organisaties en bedrijven zich het best voorbereiden op deze veranderingen? Welke opportuniteiten biedt dit nieuwe kader voor gedeelde mobiliteit, elektrische voertuigen en autonome transportoplossingen? The New Drive dook in het nieuwe Federale regeerakkoord en kwam tot de volgende conclusies:

• Verplicht mobiliteitsbudget: alle werknemers met een bedrijfswagen krijgen automatisch toegang tot een fiscaal voordelig mobiliteitsbudget dat duurzame mobiliteit stimuleert.
• Fiscale aanpassingen Bedrijfswagens: De fiscale aftrek voor hybrides wordt minder snel afgebouwd, en sociale leasing van elektrische wagens voor lagere inkomens wordt onderzocht.
• Stimulansen voor Elektrische Bestel- en Vrachtwagens: Er komen tijdelijke verhoogde aftrekmaatregelen voor elektrische bestelwagens en vrachtwagens om de overstap naar emissievrij goederenvervoer te bevorderen.
• Innovatie en Autonome Mobiliteit: De regering richt regelluwe testzones op voor het experimenteren met autonome voertuigen en andere innovatieve technologieën. Daarnaast wordt gewerkt aan een wettelijk kader voor autonome voertuigen en vaartuigen om investeringen en grootschalige implementatie te ondersteunen.

Een verdere toelichting van de belangrijkste mobiliteitspunten kan je verderop in de blog terugvinden.

Bij The New Drive volgen we deze ontwikkelingen op de voet en bieden we strategisch advies om bedrijven en overheden te ondersteunen bij hun mobiliteitstransitie. Wil je weten hoe deze maatregelen jouw organisatie kunnen beïnvloeden en hoe je hier optimaal op kan inspelen? Neem contact met ons op en ontdek hoe wij je kunnen helpen met praktijkgerichte oplossingen en beleidsadvies.

De belangrijkste mobiliteitspunten uit het federale regeerakkoord

Mobiliteitsbudget voor iedereen

Goed nieuws voor wie duurzame mobiliteit en flexibiliteit hoog in het vaandel draagt: het mobiliteitsbudget krijgt een stevige update! Voortaan wordt dit systeem automatisch en verplicht aangeboden aan alle werknemers met een bedrijfswagen. Werkgevers zullen dus niet langer kunnen kiezen of ze deze optie aanbieden, maar enkel hoe ze het invullen. Deze hervorming betekent niet alleen een flinke boost voor duurzame vervoersmodi zoals fietsen, openbaar vervoer en gedeelde mobiliteit, maar zorgt ook voor minder administratieve rompslomp. Het vernieuwde mobiliteitsbudget vervangt de klassieke tussenkomst van de werkgever in woon-werk- en privéverplaatsingen en biedt tegelijk een fiscaal aantrekkelijk alternatief. Werknemers krijgen zo meer vrijheid om hun mobiliteit op maat te organiseren, terwijl ze profiteren van financiële voordelen. Een slimme zet richting een groener én eenvoudiger mobiliteitsbeleid!

Hybride bedrijfswagens

Hoewel elektrische bedrijfswagens een belangrijke rol spelen in de transitie naar duurzamere mobiliteit, erkent de nieuwe regering dat deze niet voor iedereen een haalbare optie zijn. Vooral in een stedelijke context, bij appartementsgebouwen, in afgelegen landelijke gebieden en voor lagere inkomens blijven er uitdagingen bestaan. Daarom wordt de afbouw van de fiscale aftrekbaarheid van hybride wagens minder abrupt doorgevoerd dan oorspronkelijk gepland.

De nieuwe regeling houdt hier rekening mee door het aftrekpercentage voor hybride wagens op 75% te behouden tot eind 2027, waarna het geleidelijk daalt naar 65% in 2028 en 57,5% in 2029, gelijktijdig met de aftrekverlaging voor elektrische voertuigen. Voor plug-in hybrides met een CO₂-uitstoot van maximaal 50 g/km zal tot eind 2027 de aftrek worden bepaald op basis van de aftrekformule, waardoor sommige van deze voertuigen tijdelijk een hogere aftrek kunnen behouden. Daarnaast blijft de brandstofkost voor hybrides voor 50% aftrekbaar tot eind 2027.

De vorige regering had beslist om de aftrekbaarheid van hybrides versneld te verminderen, mede vanwege het verschil tussen de theoretische en werkelijke uitstoot, en dus de werkelijke duurzaamheid van deze voertuigen. Hoewel de aanpassingen bedrijven en werknemers meer flexibiliteit geven in hun wagenparkbeleid, is het belangrijk om te blijven kijken naar langetermijnoplossingen die de overstap naar zero-emissie mobiliteit ondersteunen. Een extra focus op versnelde investeringen in laadinfrastructuur, zowel publiek als privaat, en ook in landelijke gebieden, zou de transitie naar volledig elektrische voertuigen verder kunnen versterken. In plaats daarvan kiest de regering voor maatregelen die het gebruik van minder duurzame voertuigen niet ontmoedigen, wat de transitie naar een schoner wagenpark mogelijk vertraagt.

Daarnaast wordt een ondersteuningsmechanisme onderzocht voor sociale leasing van elektrische voertuigen, gericht op werknemers met een lager inkomen. Sociale leasing houdt in dat de overheid leasingcontracten voor bepaalde (kleinere) elektrische wagens deels subsidieert. Hoe de regering dit wenst aan te pakken, valt nog te onderzoeken en zal de toekomst dus uitwijzen.

Bestel- en vrachtwagens

Ook wordt een tijdelijke verhoogde aftrek voorzien voor elektrische bestelwagens en vrachtwagens, wat we als een positieve stimulans beschouwen om de transitie naar elektrisch goederenvervoer te bevorderen. De regering belooft ook fossiele bestelwagens uit te faseren eens er voldoende betaalbare alternatieven op de markt zijn. Uit de TCO-analyses van The New Drive blijkt dat er in vele situaties al betaalbare alternatieven op de markt zijn, maar dat de haalbaarheid sterk afhangt van specifieke bedrijfsprofielen, rijafstanden en laadmogelijkheden. Voor stedelijke leveringen en korte tot middellange afstanden zijn elektrische bestelwagens vaak al competitief, zeker met de bijkomende fiscale voordelen en lagere operationele kosten. Voor langeafstandstransport en sectoren met zwaardere laadcapaciteitseisen blijft de beschikbaarheid van geschikte elektrische modellen en een robuuste laadinfrastructuur een uitdaging.

Het is daarom belangrijk dat de overheid niet alleen inzet op fiscale stimulansen, maar ook op gerichte investeringen in laadinfrastructuur, ondersteunende beleidsmaatregelen en een duidelijke transitieplanning, zodat bedrijven met vertrouwen de overstap naar emissievrij goederenvervoer kunnen maken.

Nieuwe testzones en wettelijk kader voor autonome voertuigen

Een belangrijke stap vooruit in het nieuwe regeerakkoord is de oprichting van regelluwe testzones, waarin innovatieve technologieën in een rechtszekere en flexibele omgeving getest kunnen worden. Dit initiatief biedt bedrijven en onderzoekers de mogelijkheid om te experimenteren met nieuwe mobiliteitsoplossingen, zoals autonome voertuigen en vaartuigen, zonder meteen gehinderd te worden door regelgeving die nog niet is afgestemd op deze innovaties.

Door uitzonderingen toe te staan of ondersteuning te bieden bij de interpretatie van bestaande wetten, worden drempels voor de implementatie van autonome mobiliteit en andere vernieuwende concepten verlaagd. De federale overheid zal bovendien een overzicht bijhouden van welke regels een experimenteel project verhinderen, wat cruciaal is om de ontwikkeling van autonome voertuigen te versnellen en regelgeving hierop aan te passen.

Daarnaast wordt een wettelijk kader voor autonome vaar- en voertuigen ontwikkeld in samenwerking met de Gewesten, zodat deze technologie een duidelijke en stabiele juridische basis krijgt. Dit biedt bedrijven en overheden meer zekerheid bij investeringen in zelfrijdende mobiliteit en opent de deur voor grootschaligere testen en toekomstige implementatie.

Wil je meer inzicht in hoe deze nieuwe wetgeving jouw organisatie of bedrijf kan beïnvloeden? The New Drive helpt je om deze veranderingen te begrijpen en er strategisch op in te spelen. Neem contact met ons op voor deskundig advies over duurzame mobiliteit, wagenparkbeheer en innovatieve transportoplossingen!

Neemt de nieuwe regering de nodige initiatieven om ons voor te bereiden?

De technologie rondom autonome voertuigen (AV’s) heeft de afgelopen jaren enorme vooruitgangen geboekt. De ontwikkelingen gaan zo snel dat onze manier van verplaatsen misschien wel sneller dan verwacht ingrijpend zal veranderen. Er zijn al verschillende studies uitgevoerd binnen dit thema, waaronder onze eigen strategische impactstudie naar gedeeld autonoom rijden.  In deze blog gaan we dieper in op de verwachte invloed van autonome voertuigen op verschillende aspecten van mobiliteit, zoals verkeersdrukte, duurzaamheid, veiligheid, de snelheid van implementatie en de impact van regelgeving.

1. Verkeersdrukte: Toename of afname?

Er wordt veel gediscussieerd over de vraag of autonome voertuigen de verkeersdrukte zullen verminderen of juist vergroten. Uit verschillende studies blijkt dat AV’s zowel positieve als negatieve effecten op het verkeer kunnen hebben.

Aan de ene kant kunnen autonome voertuigen zorgen voor efficiënter gebruik van de weg. Onderzoek toont aan dat AV’s, door gebruik te maken van geavanceerde navigatiesystemen en nauwkeurige communicatie tussen voertuigen, sneller kunnen reageren en een veiligere afstand houden ten opzichte van hun voorligger. Dit zorgt voor een vlottere doorstroming en een afname van verkeersopstoppingen.

Aan de andere kant kan de beschikbaarheid van autonome voertuigen leiden tot meer verplaatsingen, vooral als robottaxi’s en gedeelde autonome voertuigen goedkoper en makkelijker toegankelijk worden. Dit kan in sommige gevallen juist bijdragen aan een toename van de verkeersdrukte.

2. Gedeelde mobiliteit: Robottaxi’s en autonome bussen

Autonome voertuigen bieden aanzienlijke mogelijkheden voor de toekomst van duurzame mobiliteit. Robottaxi’s en autonome bussen kunnen het vervoer efficiënter maken door het gebruik van gedeelde voertuigen te bevorderen. Onderzoek suggereert dat autonome deelmobiliteit, zoals robottaxi’s, het aantal voertuigen per persoon kan verlagen. Dit zou op zijn beurt weer kunnen leiden tot een vermindering van de CO2-uitstoot per persoon. Daarnaast kunnen deze voertuigen, door hun efficiënte rijgedrag en de mogelijkheid om beter op elkaar in te spelen, zorgen voor minder brandstofverbruik. Autonome bussen kunnen het openbaar vervoer betrouwbaarder en toegankelijker maken, vooral in stedelijke gebieden, wat een positief effect kan hebben op het milieu door minder privévervoer en een lagere CO2-uitstoot.

3. Veiligheid: beter dan menselijke bestuurders?

Een van de belangrijkste voordelen van autonome voertuigen is hun potentieel om de verkeersveiligheid te vergroten. Statistieken tonen aan dat 90% van de verkeersongelukken wordt veroorzaakt door menselijke fouten. Autonome voertuigen zouden dit kunnen elimineren door gebruik te maken van sensoren, camera’s en algoritmen om constant de omgeving te monitoren en snel te reageren op gevaarlijke situaties. Toch is er nog steeds bezorgdheid over de technologie. Het is nog niet bewezen dat AV’s volledig in staat zijn om onvoorziene omstandigheden, zoals onoplettende voetgangers of complexe verkeerssituaties, even goed te beheren als een menselijk brein. Het is waarschijnlijk dat AV’s in de beginfase van implementatie veiliger zijn dan menselijke bestuurders, maar pas naarmate de technologie zich verder ontwikkelt, zal de veiligheid significant verbeteren.

4. Snelheid van implementatie

De snelheid waarmee autonome voertuigen zich zullen doorzetten, is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder technologische vooruitgang, infrastructuur en de acceptatie door het publiek. Hoewel veel bedrijven al geavanceerde prototypes hebben ontwikkeld, zal het nog enkele jaren duren voordat AV’s op grote schaal op de weg verschijnen. Een studie van McKinsey voorspelt dat de massa-acceptatie van autonome voertuigen in de komende 15 tot 20 jaar waarschijnlijk zal plaatsvinden, met name door de opkomst van robottaxi’s en gedeelde vervoersmodellen. De technologische barrières zijn er, maar de evolutie van kunstmatige intelligentie, sensoren en communicatietechnologieën speelt een cruciale rol in de versnelling van deze ontwikkeling. Dit bewijzen de concrete toepassingen die o.a. in de VS en China op de weg reeds in gemengd verkeer rijden.

5. Impact van regelgeving

De regulering van autonome voertuigen zal een van de grootste uitdagingen vormen. Momenteel zijn er veel verschillende normen en wetgevingen per land en zelfs per deelstaat. Dit zorgt voor een complex regelgevingslandschap dat de implementatie van autonome voertuigen vertraagt. Er is een groeiende vraag naar gestandaardiseerde wetgeving die niet alleen de technische aspecten van AV’s reguleert, maar ook ethische en juridische vraagstukken, zoals aansprakelijkheid bij ongelukken en privacy kwesties rond de verzameling van gegevens, aanpakt. Een cruciale stap naar het brede gebruik van autonome voertuigen is het opstellen van een regelgevingskader dat de invoering versnelt en tegelijkertijd veiligheid en privacy garandeert. Daarnaast kan regelgeving helpen om de technologie effectief te sturen, met als doel een efficiëntere en duurzamere mobiliteit waarvan de hele samenleving profiteert. De overheid heeft ook een essentiële rol om de potentiële maatschappelijke voordelen van gedeeld autonoom vervoer te maximaliseren.

Conclusie

Autonome voertuigen hebben potentieel om de manier waarop we ons verplaatsen ingrijpend te veranderen, met voordelen op het gebied van verkeersveiligheid, duurzame mobiliteit en efficiënter gebruik van wegcapaciteit. De snelheid van implementatie zal echter afhangen van technologische vooruitgang, publiek vertrouwen en de ontwikkeling van regelgeving. Hoewel er veelbelovende vooruitzichten zijn, zal er de komende jaren veel nadruk liggen op het oplossen van de uitdagingen die samenhangen met veiligheid, regelgeving en infrastructuur.  In de studie die The New Drive uitvoerde in opdracht van de Vlaamse overheid, werd een inventaris en roadmap opgesteld met initiatieven die de overheid kan en moet nemen om zich voor te bereiden op de opkomst van autonome voertuigen. Deze maatregelen zijn bedoeld om Vlaanderen als regio een leidende rol te laten spelen in deze innovatie en de ontwikkelingen in goede banen te leiden. De Vlaamse Task Force Autonoom Vervoer heeft hier het afgelopen jaar intensief aan verder gewerkt. Zal de nieuwe regering de nodige stappen zetten om ons hierop voor te bereiden?

Referenties

1. Anderson, J. M., et al. (2016). *Autonomus Vehicle Technology: A Guide for Policymakers*. RAND Corporation.

2. Fagnant, D. J., & Kockelman, K. M. (2014). *The travel and environmental implications of shared autonomous vehicles, using agent-based model scenarios*. Transportation Research Part C: Emerging Technologies.

3. Giebel, M., & Axhausen, K. W. (2020). *Shared autonomous vehicles and sustainability: Exploring the potential impact on energy use and emissions*. Transportation Research Part D: Transport and Environment.

4. National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). (2015). *Critical reasons for crashes investigated in the National Motor Vehicle Crash Causation Survey*. U.S. Department of Transportation.

5. McKinsey & Company. (2020). *The Future of Mobility: Autonomous vehicles and the future of transportation*. McKinsey & Company.

6. European Commission. (2020). *Roadmap for the introduction of autonomous vehicles*. European Commission.

7. The New Drive, Roland Berger en Ricardo. (2022).  Strategische impactstudie naar gedeeld, autonoom rijden* Vlaamse overheid en De Lijn